Okrzemki – Charakterystyka, działanie

Okrzemki w akwarium w nadmiernej ilości to istotny problem każdego akwarysty i często głównie z tym są kojarzone. Ale nie o okrzemkach w akwarium będziemy tu mówić. Okazuje się, że niektóre okrzemki, a konkretnie ich niezwykłą budowę możemy wykorzystać na naszą korzyść. To właśnie przestrzenna i chemiczna (krzemionka) budowa okrzemek może przynieść Tobie i Twoim bliskim szereg korzyści zdrowotnych.

Okrzemki (ziemia okrzemkowa) budowa

Okrzemki są jednokomórkowymi organizmami (glonami) tak maleńkimi, że aby mogły być dostrzeżone, musiałyby być powiększone tysiące razy. Ich pancerze zbudowane są z krzemionki, stąd też nazwa. Okrzemki występują we wszystkich rodzajach wód na Ziemi, zarówno słodkich jak i słonych. Występują nawet w wilgotnych glebach. Organizmy te są podstawowym pokarmem dla stworzeń w środowisku wodnym – można by je nazwać „wodną trawą”. Obecność wyższych form życia w środowisku wodnym zależy od obecności okrzemek w znacznych ilościach. Bez nich te organizmy nie mogłyby istnieć. Okrzemki są tak płodne, że gdyby wszystkie je zgromadzić i umieścić na końcu deski huśtawki, a wszystkie inne lądowe organizmy, zwierzęta i rośliny, na drugim jej końcu, to organizmy lądowe znalazłyby się wysoko w powietrzu. Innymi słowy okrzemek jest znacznie więcej niż wszystkich innych organizmów lądowych razem wziętych.

Fot. Pancerzyki okrzemek rożnych gatunków. Zdjęcie powiększone.

Dlaczego ten mały organizm jest tak ważny? Nie wiemy, jak wiele ryb lub innego „wodnego pożywienia” jest w Twojej diecie, ale miliony ludzi głodowałyby, gdyby nie miały dostępu do organizmów morskich i słodkowodnych.

Ogromna większość zwierząt morskich nie istniałaby, gdyby nie miała dostępu do okrzemek. Ten malutki morski organizm jest na przykład podstawowym pożywieniem gigantycznych fiszbinowców, które ważą nawet 90 ton. Nie wiemy też, czy wieloryby mają świadomość, że organizmy te istnieją – bo z pewnością ich nie widzą. Wieloryby otwierają swoje olbrzymie paszcze, pobierając tony wody i odfiltrowując mikroskopijne organizmy. Największe zwierzę na Ziemi zawdzięcza swoje życie jednemu z najmniejszych organizmów.

Jak ważne są dla Ciebie okrzemki? Nie ma znaczenia, czy słyszałeś o tych organizmach. Są one ważne dla Ciebie i być może Twojego istnienia. Jesteśmy pewni, że rasa ludzka nie mogłaby istnieć – przynajmniej w takiej formie, w jakiej ją znamy – gdyby nie istniały okrzemki. Jest bardzo istotne, abyś zyskał wiedzę na temat tych organizmów oraz wiedział, dlaczego są one tak ważne. Okrzemki w akwariach potrafią być problematyczne, lecz dla naszego zdrowia mogą okazać się niezbędne.

Skamieniałe pozostałości żyjących miliony lat temu okrzemek nazywamy ziemią okrzemkową (ziemią diatomitową). Mikroskopijne pancerzyki okrzemek w ziemi diatomitowej są zbudowane głównie z amorficznego dwutlenku krzemu SiO₂ i śladowych ilości innych składników mineralnych. Okrzemki żyły w środowisku wodnym, więc są nierozpuszczalne w wodzie. Podane do spożycia przemieszczają się przez układ pokarmowy ludzi i zwierząt w stanie prawie nietkniętym; także przez ich żołądki, gdzie przebywają w żrących sokach trawiennych. Tylko stosunkowo niewielkie ich ilości ulegają przemianom metabolicznym. Podczas przejścia przez układ trawienny ma miejsce szereg ważnych zdarzeń, o czym piszemy niżej.

Pancerzyk okrzemki powinien posiadać kształt cylindra z licznymi otworkami w ścianach. Musi także pochodzić z wód słodkich, ponieważ słonowodne złoża są niejednorodne, łamliwe i zanieczyszczone.

Fot. Słodkowodne, polodowcowe pancerzyki okrzemek w kształcie cylindrów, pochodzące ze złóż w Ameryce Północnej. Tylko takie nadają się do celów spożywczych. Muszą być amorficzne – posiadać strukturę niekrystaliczną.

Słonowodne złoża natomiast zawierają mieszaninę różnych typów okrzemek o różnej budowie pancerzy, a ich pancerzyki są kruche i łatwo pękają. Dodatkowo zawierają w dużej ilości różne inne składniki, blokujące otwory w pancerzykach, co poważnie redukuje skuteczność działania okrzemek i czyni je nieprzydatnymi dla naszych celów. Trwała struktura budowy okrzemek oraz niezmienny skład mają więc ważne znaczenie dla efektywności ich działania.

Fot. Przykład okrzemek słonowodnych

Nasze słodkowodne złoża zawierają 91%-95% amorficznej krzemionki SiO₂. Złoża te odznaczają się wysoką czystością i zawierają stabilne, niewielkie ilości innych składników, które osadzały się jednocześnie z okrzemkami. Słodkowodne złoża w górach, takie jak nasze, utworzyły się w wyniku rozpuszczania bardzo czystego śniegu i lodu. Rozpuszczony śnieg i lód były źródłem wody, w której później żyły okrzemki. Analizy wielu innych złóż udowodniły, że nasze złoża  na tle innych odznaczają się wyjątkową czystością, co sprawia, że według standardów amerykańskiej Agencji ds. Żywności i Leków FDA (Food and Drug Administration) posiadają status jakości spożywczej FCC (Food Chemical Codex Grade).

Pamiętajmy również, iż amorficzna krzemionka SiO₂ występująca w stanie naturalnym jest rzadką odmianą mineralną. Krzemionka przechodzi w stan krystaliczny w warunkach wyższych temperatur przy aktywności wulkanicznej albo w wyniku przemysłowej działalności człowieka.

Ziemia diatomitowa zawierająca krystaliczną krzemionkę (kalcynowaną) jest używana w systemach filtracji, np. w basenach kąpielowych. Drobnokrystaliczna krzemionka jest bardzo niebezpieczna, kiedy jest wdychana lub gdy dostanie się do układu trawiennego. Krystaliczna krzemionka posiada bardzo ostre i twarde cząstki, które mogą być niebezpieczne dla ścian przewodu pokarmowego ludzi czy zwierząt.

Fot. Struktura krzemionki 2D: amorficzna

Fot. Struktura krzemionki 2D: krystaliczna

Fot. Krystaliczna krzemionka jest stosunkowo ostra w dotyku i ma kolor różowawy lub biały (pochodzenie słodkowodne – jak ta powyżej) lub brązowy, szary (pochodzenie słonowodne).

Fot. Krzemionka pochodzenia słonowodnego. Również nie nadaje się jako środek spożywczy.

Fot. Amorficzna (niekrystaliczna) krzemionka pochodzenia słodkowodnego typu „food grade”. Może być stosowana jako suplement diety lub dodatek do żywności.

Jest biała, miękka w dotyku i ma kolor biały lub biało-kremowy. Szare lub brązowe krzemionki amorficzne pochodzenia słodkowodnego również mogą być typu „food grade”, ale nadają się tylko jako dodatek do pasz lub składnik naturalnych nawozów ze względu na nieco wyższą zawartość innych substancji mineralnych w składzie.

Zastosowania okrzemek (ziemi okrzemkowej)

Amorficzne okrzemki słodkowodne podane do spożycia dla ludzi lub zwierząt znajdują szereg pozytywnych zastosowań. Wśród efektów działania wymienia się: wspomaganie eliminacji pasożytów z dróg pokarmowych, eliminację złogów pokarmowych i złogów po bakteriach czy substancjach toksycznych. Okrzemki, a konkretnie ich pancerzyki o wysokiej zawartości krzemionki stanowią też znakomite źródło bioprzyswajalnego krzemu. Okrzemki stosowane jako suplement diety przechodzą przez układ trawienny, wywołując szereg korzystnych zdarzeń. Wydarzenia te mają charakter fizyczny i są bezpieczne dla organizmu, a wiele zawdzieczamy budowie okrzemek.

Fot. Pancerzyk okrzemki słodkowodnej pochodzenia polodowcowego– cylinder z otworami

Po pierwsze – okrzemki, przechodząc przez system trawienny, ocierają się o pasożyty i ich formy powodując ich uszkodzenia mechaniczne i wysuszanie poprzez odwodnienie, a także zapobiegają rozmnażaniu się pasożytów. Same okrzemki przechodzą przez organizm, nie powodując żadnych szkód, a zniszczony pasożyt jest wydalany. Na podobnej zasadzie okrzemki pomagają również na zewnętrzne pasożyty bytujące na zwierzętach, na roślinach lub w pomieszczeniach domowych i gospodarczych. Większość żywych stworzeń codziennie styka się z jajami pasożytów. Pasożyty można eliminować przez podanie toksycznych substancji syntetycznych lub też skutecznych, ale nieszkodliwych naturalnych okrzemek.

Po drugie – każdy pancerzyk obarczony jest silnym elektrycznym ładunkiem ujemnym. Wiele szkodliwych substancji, które dostają się do organizmów żywych, ma ładunek dodatni. Okrzemki – dzięki ujemnemu ładunkowi – przyciągają i absorbują dodatnio naładowane szkodliwe substancje, które są dostatecznie małe, aby wniknąć w otwory pancerzyka. Okrzemki przechodzą przez światło żołądka i jelit i są wydalane na zewnątrz organizmu.

Fot. Atomy krzemu i tlenu w SiO₂ o ujemnym ładunku elektrycznym.

Po trzecie – w kontakcie z sokami żołądka i jelit część pancerzyków okrzemek metabolizuje do wysoce przyswajalnego i bezpiecznego kwasu ortokrzemowego, który wchłaniany przez organizm stanowi źródło biologicznie aktywnego krzemu i może znacząco wpływać na polepszenie stanu zdrowia organizmu.

Bardziej szczegółowe informacje dostępne są w dalszych zakładkach tego działu oraz zakładce Literatura.

Bardzo ciekawe informacje na temat okrzemek znajdziecie Państwo w polskim E-booku „Diatomit Strażnikiem Twojego Zdrowia”, który można kupić na www.vibronika.eu.

O wszechstronnym zastosowaniu okrzemek opowiada film.

We współczesnym świecie większość pożywienia i większość wód, a także powietrze zawierają niebezpieczne substancje, które osłabiają system immunologiczny. Spożywanie okrzemek w określonych ilościach wspomaga profilaktykę i leczenie wielu chorób – obejrzyj film.

Nasz produkt – Okrzemki Naturalne – to pancerzyki słodkowodnych okrzemek (amorficzny diatomit naturalny) o kształcie malutkich cylindrów z dziurkami. Pochodzą z polodowcowego słodkowodnego złoża, o unikalnej czystości i jakości. Zawierają mniej niż 0,5% krystalicznej krzemionki. Nie zostały w żaden sposób zmienione strukturalnie czy chemicznie. Posiadają odpowiednie dopuszczenia i certyfikaty jakości.

Informacje z działu Okrzemki to efekt opracowania informacji naukowych dostępnych w zakładce Literatura.